Of je je er bewust van bent of niet, we nemen elke dag een andere rol aan.
- De ene dag voel je je open en energiek.
- De andere dag ingetogen en zwijgzaam.
- Bij onze beste vrienden zijn we grof, open en kwetsbaar.
- Op werk juist gereserveerd en servicegericht.
Je zou bijna denken dat we een dagelijks toneelstuk spelen.
- Het is alleen niet een bewust proces. Onze identiteit wisselt gewoon elke keer aan de hand van de situatie waarin we ons bevinden. Het gebeurt onbewust.
Onze cultuur is voor een groot deel verantwoordelijk voor deze verschillende ‘ikken’.
Filosoof Frank Meester schrijft:
Je groeit op in een specifieke cultuur, waarin een beperkt aantal rollen mogelijk is en een of enkele daarvan worden je opgedrongen.
De bekendste rol is die van gender.
Hij haalt de theorie van filosoof Judith Butler aan.
Onze identiteit ligt namelijk verborgen in de taal die we gebruiken.
Een woord geeft niet alleen aan wat het is, maar ook hoe we ons horen te gedragen.
Dit noemt Butler performatieve taaluitingen. Denk aan het Engelse woord perform.
Dit is een taalkundige term waarin je door het uitspreken van de zin tegelijk iets uitvoert.
- ‘Ik feliciteer jou.’
- ‘De vergadering is geopend.’
- ‘Je bent bij dezen gearresteerd.’
Maar Butler zegt dat alle taal performatief is. In het uitspreken van een woord zit ook een uitvoering verborgen.
Als je een kind dom noemt, gaat het zich dom gedragen.
Je wordt als mevrouw aangesproken en dat houdt meteen in hoe een vrouw is of zich moet gedragen.
Dit moet je weten: Het is onmogelijk om te ontsnappen uit de greep van ‘performatieve taaluitingen’.
De betekenis is al gecreëerd en die ligt vast. Anders begrijpen we elkaar niet als we het over een ‘man’ of een ‘vrouw’ hebben.
Op deze manier komt volgens Butler onze genderidentiteit tot stand.
Meester schrijft:
We herhalen uitspraken over wie we zijn en in die herhaling en bevestiging van bestaande normen worden we wie we zijn. De genderidentiteit heb je dus niet zelf bedacht.
Wolfmensen passen niet in een hokje
Degenen die afwijken van een genderrol, bevestigen juist op deze manier de identiteit van anderen
- Judith Butler omschrijft mensen die zich niet thuisvoelen in deze genderrollen als ‘wolfmensen’.
- Ze passen niet in één specifiek hokje en zijn een mix.
- Omdat deze mensen niet in het hokje passen, bevestigen ze juist het hokje.
Het abnormale benadrukt altijd de norm.
Goed om te weten: Genderidentiteit is gelukkig niet volledig in beton gegoten.
Iedereen kan kleine variaties aanbrengen in die vastgelegde rollen.
Mannen die nagellak dragen. Vrouwen die stropdassen dragen.
Door deze variaties te blijven herhalen, stuur je het vastgelegde patroon bij.
Je verandert uiteindelijk zo de cultuur.
Butlers filosofie gaat heel specifiek over gender.
Maar volgens Frank Meester is gender maar één aspect van wie we zijn.
We spelen meerdere rollen in het leven.
‘Word wie je bent’ komt neer op zelfkennis
Hoe beter je begrijpt hoe je je in verschillende groepen gedraagt, hoe beter je je eigen rol kan aanpassen.
Je bent bewust inconsequent.
Dit zegt Frank Meester erover:
Om verschillende rollen te kunnen spelen, zul je ermee moeten goochelen. Je hebt vindingrijkheid nodig om niet in het spoor te schieten van de radicale voorstanders en ook niet in dat van de radicale tegenstanders. Dat is echt lastig, want anderen willen je graag in een spoor trekken, en zo tot een beheersbaar ding maken. Tweevoeters zijn nu eenmaal hokjesdenkers. Jij moet dus ook in zo’n hokje geperst worden. Maar dat lukt niet helemaal, omdat jij net als alles en iedereen een beetje aan iedere ordening ontsnapt. En dat is een prettige keerzijde van het inconsequentialistische vermoeden dat het nooit helemaal zal lukken de wereld te ordenen. Er is altijd ergens een kiertje waardoor je kunt ontsnappen.
🪐 Nog een persoonlijke melancholische noot
‘Word wie je bent’ is een van de vreemdste uitspraken van deze tijd en ook een van de vreemdste ambities die je kan hebben.
Omdat je niet één ding bent. We spelen altijd een rol. Zelfs als je je het meest jezelf voelt.
Meester heeft mijn ogen geopend dat zelfkennis in al die verschillende rollen die je hebt, aanmoedigt om af en toe bewust anders te zijn.
Je kan ontsnappen aan je eigen rol.
😱 Een quote als afsluiter
Of wat Judith Butler zei:
Gender is a kind of imitation for which there is no original.
🤿 Als je de diepte in wil gaan
- Je koopt het boek Waarom we de wereld niet rond krijgen van Frank Meester hier.
Deze tekst is per mail (en exclusief spraakbericht) verschenen bij 🪐 Darko’s ziel van Saturnus. Word ook lid.